AI in de gezondheidszorg

Snellere diagnoses, nauwkeurigere behandelingen en beter geïnformeerde patiënten: zomaar een greep uit de voordelen die in de gezondheidszorg behaald kunnen worden met Artificial Intelligence (AI)

Voor velen is AI echter nog een ver-van-mijn-bed-show. Het is iets van de toekomst, de investering is te groot en het effect te onzeker. AI is echter allang geen toekomstmuziek meer. Terwijl u dit blog leest, wordt de technologie op tal van manieren ingezet en juist in de gezondheidszorg. Om de meerwaarde van AI aan te tonen, bracht onderzoeksbureau PwC de ontwikkelingen en trends in kaart.

Consumenten accepteren de werking van algoritmen als het in hun privé sfeer blijft makkelijker dan als het om hun gezondheid gaat. Dan geven ze aan dat het prima is dat er algoritmen in de zorg ingezet wordt, want wie wil er niet ook profiteren van de kennis van de 1000 beste artsen die er zijn in dit specialisme, maar dat ze de uitslag van iets toch liever van de dokter horen. Zorgpersoneel is enthousiaster, zolang ze maar in charge blijven.

Onderzoeksbureau PwC voorspelt dat de volgende trends een grote rol gaan spelen in de ontwikkeling van AI in de gezondheidszorg:

1. Behoefte aan een ander zorgsysteem
Vergrijzing, de toename van chronische aandoeningen en de stijgende ziektekosten vragen om een nieuw soort gezondheidszorg. In plaats van een ‘ziekenhuis-systeem’, dat ingericht is op de kortdurende behandeling van patiënten met acute aandoeningen, gaan we naar een systeem waarmee we grote groepen mensen met complexe en chronische aandoeningen langdurige zorg kunnen bieden.

2. Enorme toename aan medische gegevens
De ontwikkelingen in de geneeskunde gaan snel. Zo hebben alleen dermatologen al rond de 11.000 nieuwe artikelen per jaar tot hun beschikking. Verwacht wordt dat in 2020 een yottabyte (10 tot de macht 24) aan medische gegevens beschikbaar is, waarvan 80 procent zal bestaan uit ongestructureerde data. Het is voor mensen een onmogelijke opgave om deze sterk groeiende hoeveelheid gegevens te verwerken.

3. Veranderende toepassing van medische technologie
Naast de ontwikkeling van de geneeskunde verbetert ook de toepassing van technologie in de gezondheidszorg. Waar technologie zich eerst puur richtte op medische producten (hardware), wordt het nu ook volop ingezet voor bijvoorbeeld de analyse van medische gegevens. Wearables, big data en nu ook artificial intelligence en virtual reality gaan zorgen voor een enorme kwaliteitsslag in de geneeskunde.

4. Toegankelijkere gezondheidszorg
Internetverbinding en mobiele apparaten zorgen ervoor dat we 24 uur per dag met elkaar verbonden zijn en informatie kunnen verzamelen. Patiënten hebben hierdoor veel meer informatie tot hun beschikking, kunnen proactief met hun gezondheid aan de slag en daardoor samen met hun zorgverleners betere beslissingen nemen over hun behandeling. Hierdoor wordt de gezondheidszorg steeds toegankelijker en persoonlijker.

5. Groeiende interesse bij patiënten
Door ontwikkelingen als Internet of Things wordt de gezondheidszorg steeds beter aangepast aan de patiënt. Dankzij slimme apparaten hoeft deze minder vaak naar het ziekenhuis te komen en kan deze meer zelf doen, bijvoorbeeld bloeddruk meten. Deze beweging komt ook steeds meer vanuit patiënten zelf. Zij gaan steeds actiever aan de slag met hun gezondheid en zien techniek niet meer als drempel. Dit zorgt ervoor dat patiënten ook voor AI steeds meer openstaan.

Toepassingen van AI nu en in de toekomst

Zoals ik al zei in de introductie, is AI niet alleen toekomstmuziek. Er zijn al verschillende interessante en veelbelovende voorbeelden van AI in de gezondheidszorg, waaronder:

Datamanagement voor betere diagnoses van ogen

Het Google Deepmind Health project richt zich op deep learning. Hierbij interpreteren algoritmes oogscans van patiënten, leert het systeem hoe het afwijkingen in deze scans kan identificeren en adviseert het de arts over de mogelijke behandelingen.

Het is nu al zo dat een kwalitatief goede foto van de ogen de meest voorkomende oogziektes beter kan diagnosticeren dan een oogarts. Ziekenhuizen kunnen gebruik maken van deze techniek, zodat de oogartsen zelf meer tijd overhouden voor moeilijke diagnoses en voor de behandeling. Oogartsen die hierbij betrokken zijn zijn redelijk enthousiast (2). Patiënten reageren zeer wisselend. Sommige geloven in de techniek, anderen vertrouwen de artsen zelf toch meer. Gemiddeld is er toch een licht positieve reactie (1).

Medewerkers van data bedrijven vinden het fantastisch om aan dit soort projecten te werken (3). De ziekenhuizen die als klant met deze databedrijven samenwerken zijn ook zeer tevreden (3).

Analyse van de darmflora

Door de darmflora van heel veel mensen te analyseren, kan AI onder andere vaststellen of mensen aanleg hebben voor diabetes type 1 en 2. Soms kan door vroegtijdige diagnose veel leed worden voorkomen. Door een preciese analyse van deze gegevens te combineren met gegevens over het dieet en bloedwaardes van veel mensen, kan er op maat een zeer persoonlijk dieetadvies gegeven worden. Vaak wijkt dit af van wat tot nu toe gangbaar geadviseerd werd aan diabetespatiënten. Vanzelfsprekend wordt deze analyse en dit gepersonaliseerde advies door patiënten zeer goed gewaardeerd (3). Ook medewerkers uit de zorg, zoals diëtisten, zijn zeer enthousiast (3). Zij kunnen de patiënten veel beter helpen en zien goede resultaten.

De heilige graal, alle data in één database

Als ideaalbeeld geldt voor iedereen die in de zorg bezig is met het verzamelen en analyseren van big-data die gerelateerd is aan de gezondheid dat er één grote database is. Dat daarin van heel veel (alle) mensen alle gegevens worden opgeslagen die worden verzameld door ziekenhuizen, huisartsen en andere zorgprofessionals en alle gegevens die mensen zelf met DIY tools kunnen verzamelen. Dit enorme meer aan gegevens zou een luilekkerland voor kunstmatige intelligentie zijn en zeer veel inzichten kunnen opleveren voor zowel de ontwikkeling van de gezondheidszorg als voor zeer gepersonaliseerde adviezen aan individuele cliënten. Natuurlijk staan er hier allerlei praktisch bezwaren, ethisch vraagstukken, veiligheidsrisico’s en belangentegenstellingen in de weg. Het is wel zo dat als deze toekomstdroom verwezenlijkt kan worden dat dit zowel door consumenten (3) als zorgprofessionals (3) zeer gewaardeerd zou worden.

Aandachtspunten bij toepassing van AI in de gezondheidszorg

De toepassingen van AI zijn veelbelovend, maar toch wil ik een paar belangrijke kanttekeningen plaatsen. Om AI zorgvuldig te laten integreren in de gezondheidszorg, is het van belang dat er ethische standaarden komen en dat de ontwikkeling van AI geleidelijk plaatsvindt. Zo komen de haken en ogen van AI op tijd in beeld en kunnen patiënten er langzaamaan mee vertrouwd raken. Daarnaast is het van belang dat zorgprofessionals basiskennis gaan vergaren over AI in een medische omgeving en dat AI-ontwikkelende bedrijven goed (blijven) communiceren over de voordelen en de risico’s van AI in de gezondheidszorg. Tot slot is de kwaliteit van de gebruikte data bepalend voor het succes van de inzet van artificial intelligence. ‘Bad input’ is immers ‘bad output’.

Op deze manier kunnen de toepassingen van AI daadwerkelijk gaan inspelen op de trends in de gezondheidszorg en kunnen artsen en patiënten gebruik gaan maken van de technologische mogelijkheden.

Daarbij is het vooral ook van belang wie de data gaat beheren en zorgen voor de beveiliging. Wordt dit de overheid? Een conglomeraat van de zorgaanbieders? Of zelf een commerciële partij die de data gaat verzamelen en analyseren. Uit onderzoek blijkt dat cliënten zeer veel argwaan hebben bij het beheer door commerciële partijen (-3). Ook medewerkers bij databedrijven zien er niets in (-3) om algoritmes te ontwikkelen voor grote commerciële partijen. Ze doen dit liever in samenspraak met de zorgaanbieders.