Lean en/of ketensamenwerking?

Je ziet het regelmatig terug op websites van zorginstellingen: lean en ketensamenwerking. Bedrijven zijn er mee aan de slag, omdat ze klanten beter willen bedienen.  Wat is het verschil tussen lean en ketensamenwerking?

De grote overeenkomst is in elk geval dat het, zonder er intrinsiek mee bezig te zijn, slechts een façade is. Het woord efficiënt wordt klakkeloos verwisseld door het woord lean. Het is een uitgehold begrip geworden, platgeslagen tot stickertjes plakken in een planningssessie. Voor wie lean kent en met de keten prestaties wil verbeteren, is dit mede de reden om dat liever onder de noemer van ketensamenwerking te doen.

Zelfde doel

Laten we ervan uitgaan dat voor lean en/of ketensamenwerking wordt gekozen vanuit de behoefte om beter te presteren, voor de klant en daarmee uiteindelijk ook zelf. Dus beide vormen hebben eenzelfde doel. Nu lijkt het dat de manier waarop we dat doen anders is. Met lean halen we verspillingen uit processen (efficiënt) en met ketensamenwerking proberen we de juiste oplossing te vinden voor de klant (effectief). Dat is tenminste het beeld. Echter, lean behelst zowel de maak- als de ontwerpkant; een effectief en slim ontwerp is nodig om snel en goed gemaakt te kunnen worden.

Figuur: Lean productie (T-TPS) begint bij een goed doordacht ontwerp (TDS).

Invloed keten

Voor organisaties die met lean aan de slag zijn, is het logisch om met zichzelf veranderen te beginnen en daarop te reflecteren. Dat kan eenieder voor zich doen, vanuit eigen intrinsieke motivatie. Er komt een moment, waarop we merken dat het vooral op het snijvlak van kennis misgaat. De grootste ruis zit op de interactie tussen partijen (als in een fluisterspel). Bovendien is onze eigen invloed beperkt wanneer we in het proces van de klant maar een schakel bent. Wij kunnen wel verbeteren, maar het effect blijft zeer beperkt wanneer we de enige in de keten zijn. Geslaagde ketensamenwerking doet veel voor klanttevredenheid (2), zeer veel voor medewerkerstevredenheid (3) en zeer veel voor de bijdrage in het netwerk, maar niet elke poging tot ketensamenwerking is een succes. Exacte cijfers ontbreken, maar de aanname is dat het in de helft van de gevallen ergens stokt.

Lean = ketensamenwerking+

De pijlers binnen de lean-principes (respect voor mensen en permanente verbetering) geven al aan dat dit niet zonder de keten kan. Immers, willen we ‘anderen respecteren, er alles aan doen om elkaar te begrijpen, verantwoordelijkheid nemen en ons best doen wederzijds vertrouwen op te bouwen’, dan betekent dat automatisch dat we moeten samenwerken met de rest van de keten. Dat vraagt zo’n intensieve samenwerking dat we het gaan hebben over ketenintegratie of eigenlijk nog beter: een netwerk van partners; partijen die bij elkaar passen (purpose) en langetermijnrelaties aangaan, zodat ze samen kunnen leren en groeien in een kennisdelend netwerk.